Paniekaanvallen na een Ongeval

Wat is een paniekaanval?

Een paniekaanval is een plotselinge golf van intense angst die fysieke reacties triggert zonder dat er echt gevaar is. Het is uw alarmsysteem dat afgaat terwijl er geen brand is. Uw lichaam gaat volledig in "vecht-of-vlucht" modus, ook al is er niets om tegen te vechten of van weg te vluchten.

Paniekaanvallen komen vaak voor na een traumatische gebeurtenis zoals een ongeval. Uw alarmsysteem is overgevoelig geworden na het trauma. Het "ziet" gevaar waar dat er niet is.

Hoe voelt een paniekaanval?

De symptomen van een paniekaanval zijn intens en beangstigend:

Fysieke symptomen

• Hartkloppingen of bonzend hart
• Zweten, soms koud zweet
• Trillen of beven
• Kortademigheid, gevoel dat u stikt
• Pijn of druk op de borst
• Misselijkheid of buikpijn
• Duizeligheid, licht in het hoofd, flauw gevoel
• Tintelingen of gevoelloosheid (vooral in handen, voeten, gezicht)
• Koude rillingen of plotselinge warmte

Mentale symptomen

• Gevoel van dreiging of naderend onheil
• Derealisatie (gevoel dat de wereld niet echt is)
• Depersonalisatie (gevoel dat u los staat van uzelf)
• Angst om de controle te verliezen of "gek te worden"
• Angst om dood te gaan

Een cliënt beschreef het zo: "Mijn eerste paniekaanval dacht ik echt dat ik een hartaanval had. Ik ben naar de spoedeisende hulp gereden. Daar zeiden ze: 'Uw hart is gezond, dit is angst.' Maar hoe kan angst zó fysiek voelen?"

Waarom krijgt u paniekaanvallen na het ongeval?

Na een traumatische gebeurtenis is uw zenuwstelsel overgevoelig geworden. Het werkt zo:

1. Een overgevoelig alarmsysteem

Tijdens het ongeval was er écht gevaar. Uw lichaam ging in overlevingsmodus: adrenaline, verhoogde hartslag, hyperalertness. Dat was nuttig op dat moment.

Maar na het trauma blijft uw alarmsysteem op scherp staan. Het heeft geleerd: "De wereld is gevaarlijk, ik moet altijd alert zijn." Nu reageert het op kleine triggers alsof het een levensbedreigende situatie is.

2. Geconditioneerde angst

Uw brein heeft bepaalde signalen gekoppeld aan gevaar. Een claxon, een drukke weg, zelfs een bepaalde geur - deze kunnen genoeg zijn om uw alarmsysteem te activeren, ook al is er nu geen gevaar.

3. Anticipatie-angst

Nadat u een paniekaanval heeft gehad, ontwikkelt u vaak angst voor de volgende. "Wat als het weer gebeurt?" Deze angst voor de angst kan zelf een paniekaanval triggeren. Een vicieuze cirkel.

Triggers voor paniekaanvallen

Paniekaanvallen kunnen zowel getriggerd als "uit het niets" komen. Veelvoorkomende triggers na een ongeval:

• Situaties die lijken op het ongeval: In een auto, op een fiets, in het verkeer
• Plaatsen: De locatie van het ongeval, drukke kruisingen, snelwegen
• Zintuiglijke prikkels: Geluiden (sirenes, claxons), geuren (rubber, benzine)
• Fysieke sensaties: Verhoogde hartslag door inspanning kan een paniekaanval triggeren omdat het lijkt op de hartkloppingen tijdens het ongeval
• Stress en vermoeidheid: Uw drempel voor paniek is lager als u uitgeput of gestrest bent
• Overprikkeling: Drukte, lawaai, veel mensen
• Gedachten: Alleen al denken aan het ongeval of aan een nieuwe paniekaanval

De paniekcirkel

Paniekaanvallen volgen vaak een vaste cirkel:

1. Trigger - Iets activeert uw alarmsysteem (bewust of onbewust)
2. Fysieke sensatie - Uw hart gaat sneller kloppen
3. Catastrofale gedachte - "Oh nee, ik krijg een hartaanval!"
4. Meer angst - De gedachte maakt u nog angstiger
5. Meer fysieke symptomen - De angst versterkt de symptomen
6. Paniek - De cirkel escaleert tot een volledige paniekaanval

Het goede nieuws: u kunt deze cirkel doorbreken.

Wat te doen tijdens een paniekaanval

Het belangrijkste om te weten: een paniekaanval is niet gevaarlijk. U gaat niet dood, u krijgt geen hartaanval, u wordt niet gek. Het voelt verschrikkelijk, maar het is niet gevaarlijk. En het gaat voorbij - meestal binnen 10-20 minuten.

Stap 1: Herken wat er gebeurt

Zeg tegen uzelf: "Dit is een paniekaanval. Dit is angst. Het voelt vreselijk, maar het is niet gevaarlijk. Het gaat voorbij."

Stap 2: Blijf waar u bent

De neiging is om te vluchten. Probeer te blijven waar u bent. Vluchten versterkt het idee dat er echt gevaar is.

Stap 3: Adem bewust

Uw ademhaling is waarschijnlijk snel en oppervlakkig, wat de symptomen verergert. Probeer langzamer te ademen:

• Adem langzaam in door uw neus (tel tot 4)
• Houd vast (tel tot 4)
• Adem langzaam uit door uw mond (tel tot 6)
• Herhaal tot u merkt dat u rustiger wordt

Let op: forceer niet, blijf zacht ademen. Te diep of te snel ademen kan hyperventilatie veroorzaken.

Stap 4: Ground uzelf

Gebruik de 5-4-3-2-1 techniek:

• Benoem 5 dingen die u ziet
• 4 dingen die u kunt aanraken
• 3 dingen die u hoort
• 2 dingen die u ruikt
• 1 ding die u proeft

Dit helpt uw brein terug te komen in het hier en nu.

Stap 5: Beweeg voorzichtig

Lichte beweging kan helpen de adrenaline af te voeren. Loop rustig rond, strek uw armen, rol uw schouders.

Stap 6: Gebruik positieve zelfspraak

• "Ik heb dit al eerder overleefd, ik overleef dit ook"
• "Dit gaat voorbij, het is al aan het afnemen"
• "Ik ben veilig, dit is alleen angst"
• "Mijn lichaam reageert op een vals alarm"

Veelgemaakte fouten tijdens paniekaanvallen

Deze dingen lijken te helpen, maar maken het vaak erger:

• Vluchten: Versterkt de angst
• Hyperventileren proberen op te lossen door in een zak te ademen: Dit wordt niet meer aanbevolen
• Vechten tegen de paniek: "Dit moet stoppen!" maakt het erger. Acceptatie werkt beter
• Catastroferen: "Dit wordt alleen maar erger" is een self-fulfilling prophecy
• Alcohol of drugs gebruiken: Geeft misschien tijdelijke verlichting, maar maakt het probleem groter

Langetermijnstrategieën

Om paniekaanvallen te verminderen en te voorkomen:

1. Begrijp uw triggers

Houd een paniekaanvallen-dagboek bij:

• Wanneer gebeurde het?
• Waar was u?
• Wat deed u?
• Wat dacht u voorafgaand?
• Welke fysieke sensaties merkte u eerst?

Patronen herkennen helpt u paniekaanvallen te voorspellen en te voorkomen.

2. Behandel het onderliggende trauma

Paniekaanvallen na een ongeval zijn vaak symptoom van PTSS. Behandel het trauma (bijvoorbeeld met EMDR), en de paniekaanvallen nemen meestal ook af.

3. Cognitieve gedragstherapie (CGT)

CGT leert u de catastrofale gedachten te identificeren en te veranderen. "Ik ga dood" wordt "Dit is vervelend maar niet gevaarlijk."

4. Exposure

Geleidelijk, op veilige wijze, blootstellen aan getriggerde situaties helpt uw brein te leren dat het veilig is.

5. Lifestyle aanpassingen

• Regelmatige beweging (helpt stress af te voeren)
• Goede slaap (vermoeidheid verlaagt uw drempel)
• Vermijd cafeïne (kan paniekaanvallen triggeren)
• Beperk alcohol (verstoort uw zenuwstelsel)
• Oefen dagelijks ontspanningstechnieken

6. Medicatie

Soms kan medicatie helpen, vooral in de acute fase. Bespreek dit met uw huisarts. Medicatie is meestal tijdelijk, gecombineerd met therapie.

Wanneer professionele hulp zoeken?

Zoek hulp als:

• U meerdere paniekaanvallen heeft gehad
• U constant in angst leeft voor de volgende aanval
• U situaties begint te vermijden uit angst voor paniek
• De aanvallen uw werk, relaties of dagelijks functioneren verstoren
• U alcohol of drugs gebruikt om paniek te vermijden
• U depressieve gedachten krijgt

Uw recht op vergoeding

Paniekaanvallen na een ongeval waarvan een ander aansprakelijk is, geven recht op vergoeding:

• Behandelkosten: Therapie, eventuele medicatie
• Smartengeld: Voor het psychisch leed
• Inkomstenverlies: Als u niet kunt werken
• Reiskosten: Naar therapeut, eventueel alternatief vervoer als u niet meer durft te rijden
• Huishoudelijke hulp: Als paniek u belemmert in dagelijkse taken

Documenteer uw paniekaanvallen. Een dagboek kan later belangrijk zijn voor uw claim.

Er is hoop

Paniekaanvallen voelen overweldigend en oncontroleerbaar. Maar ze zijn behandelbaar. Met de juiste hulp leren de meeste mensen hun paniek te beheersen of worden ze volledig van de aanvallen af.

Een cliënt schreef: "Ik heb in drie maanden niet één paniekaanval meer gehad. Ik durfde niet te hopen dat het mogelijk was. Soms voel ik nog angst, maar ik weet nu dat het niet escaleert. Ik heb controle teruggekregen."