Vermijdingsgedrag na een Ongeval

Wat is vermijdingsgedrag?

Vermijdingsgedrag is het actief uit de weg gaan van situaties, plaatsen, mensen, activiteiten, gedachten of gevoelens die u aan het trauma herinneren. Het is een beschermingsmechanisme - uw brein probeert u te beschermen tegen pijnlijke herinneringen en angst.

En op korte termijn werkt het. Als u die kruising vermijdt, voelt u inderdaad minder angst. Maar op lange termijn houdt vermijding het trauma juist in stand en maakt het uw leven steeds beperkter.

Verschillende vormen van vermijding

Vermijding komt in vele gedaantes. Sommige zijn duidelijk, andere zijn subtiel:

1. Situationele vermijding

Dit is de meest herkenbare vorm - het vermijden van concrete situaties:

• Niet meer autorijden of fietsen
• De plek van het ongeval mijden (soms omrijden van kilometers)
• Geen gebruik meer maken van bepaalde wegen of routes
• Vermijden van drukke plekken waar een ongeval kan gebeuren
• Niet meer naar buiten gaan bij bepaald weer (als het ongeval bijvoorbeeld bij regen gebeurde)
• Rechtszaken, afspraken met advocaten of verzekeraars uitstellen

2. Sociale vermijding

Het vermijden van mensen en sociale situaties:

• Contact vermijden met mensen die bij het ongeval waren
• Sociale evenementen afzeggen uit angst voor vragen over het ongeval
• Terugtrekken uit relaties omdat u zich niet begrepen voelt
• Vermijden van mensen die "niet snappen" wat u doormaakt
• Isolatie omdat sociale interactie te veel energie kost

3. Cognitieve vermijding

Het vermijden van gedachten en herinneringen:

• Proberen niet aan het ongeval te denken
• Gedachten wegduwen zodra ze opkomen
• Constant afleiding zoeken (tv, games, werk) om niet te hoeven denken
• Niet praten over het ongeval, ook niet met therapeuten of naasten
• Herinneringen "blokkeren" of verdringen

4. Emotionele vermijding

Het wegdrukken of vermijden van gevoelens:

• Emoties onderdrukken - "ik mag niet huilen"
• Jezelf verdoven met alcohol, drugs, medicijnen of eten
• Overmatig werken om gevoelens niet te hoeven voelen
• Emotionele afvlakking - u voelt niets meer, ook geen vreugde
• Vermijden van situaties die emoties kunnen oproepen (films, muziek, gesprekken)

5. Activiteitenvermijding

Stoppen met activiteiten die u vroeger deed:

• Hobby's opgeven
• Sporten stoppen
• Niet meer op vakantie gaan
• Vrijwilligerswerk beëindigen
• Geen nieuwe dingen meer proberen

Hoe vermijding begint

Vermijding sluipt er langzaam in. Het voelt rationeel. Een cliënt vertelde:

"De eerste keer dat ik weer op de fiets stapte na mijn ongeval, kreeg ik een paniekaanval. Mijn handen trilden, ik kon niet meer ademhalen. Ik ben afgestapt en naar huis gelopen. De volgende dag dacht ik: 'Ik neem vandaag de bus, morgen probeer ik het opnieuw.' Maar morgen werd volgende week, en volgende week werd nooit. Na een half jaar had ik mijn fiets verkocht. 'Ik ben gewoon geen fietser meer,' zei ik tegen mensen. Maar de waarheid was: ik durfde niet meer."

Waarom vermijding zo problematisch is

Vermijding voelt als oplossing, maar is eigenlijk het probleem. Hier is waarom:

1. Het houdt angst in stand

Door te vermijden, leert uw brein nooit dat de situatie eigenlijk veilig is. Elke keer dat u vermijdt en angst voelt afnemen, versterkt u de boodschap: "Dit is gevaarlijk, goed dat ik het vermeed." Uw angst wordt dus niet kleiner, maar groter.

2. Uw wereld wordt kleiner

Vermijding breidt zich uit. U begint met één kruising, maar al snel vermijdt u alle drukke kruisingen, dan alle drukte, dan autorijden überhaupt. Voor u het weet, komt u amper nog buiten.

3. Het kost enorme energie

Constant vermijden - plannen, omrijden, excuses bedenken, triggers scannen - kost enorm veel mentale energie. U bent voortdurend bezig met wat u moet vermijden.

4. Het versterkt hulpeloosheid

Hoe meer u vermijdt, hoe hulpelozer u zich voelt. "Ik kan dit niet, ik kan dat niet." Uw zelfvertrouwen neemt af, en daarmee uw gevoel van controle over uw eigen leven.

5. Het isoleert u

Vermijding leidt vaak tot sociaal isolement. Mensen nodigen u niet meer uit omdat u toch afzegt. Relaties lijden eronder. U voelt zich alleen, wat de depressie en angst weer verergert.

6. Het voorkomt verwerking

Om trauma te verwerken, moet u het confronteren - op een veilige, gecontroleerde manier. Vermijding betekent dat verwerking niet plaatsvindt. Het trauma blijft onverwerkt.

Het vermijdingsparadox

Hier is het paradoxale: hoe harder u probeert iets niet te denken, hoe meer u eraan denkt. Probeer het maar: probeer de komende 30 seconden NIET aan een roze olifant te denken. Wat gebeurt er? U denkt aan een roze olifant.

Hetzelfde geldt voor traumaherinneringen. Door ze krampachtig te vermijden, geeft u ze juist meer macht over u. Ze dringen zich steeds meer op.

Signalen dat vermijding uw leven overneemt

Herkent u deze signalen?

• U maakt steeds meer omwegen of excuses
• Uw sociale leven is drastisch afgenomen
• U voelt zich gevangen in uw eigen huis
• U bent afhankelijk geworden van anderen voor dingen die u vroeger zelf deed
• U mist activiteiten of gelegenheden die belangrijk voor u zijn
• Uw werk lijdt eronder
• U voelt u steeds hulpelozer en beperkter
• De angst neemt toe in plaats van af

Hoe doorbreekt u vermijding?

Het doorbreken van vermijding is geen kwestie van "gewoon doen". Het is een geleidelijk, gecontroleerd proces:

1. Erken het patroon

De eerste stap is herkennen dat u vermijdt en accepteren dat dit op lange termijn niet helpt. Dat is geen tekortkoming - het is inzicht.

2. Maak een hiërarchie

Maak een lijst van dingen die u vermijdt, van minst beangstigend tot meest beangstigend. Bijvoorbeeld:

1. Als bijrijder in een auto (minst beangstigend)
2. Zelf rijden in een rustige wijk
3. Rijden op een rustige weg
4. Rijden op een drukke weg
5. Rijden over de plek van het ongeval (meest beangstigend)

3. Start onderaan

Begin met het minst beangstigende item. Doe het herhaaldelijk tot uw angst afneemt. Dit heet "exposure" - blootstelling. Pas dan gaat u naar het volgende item.

4. Blijf in de situatie

Dit is cruciaal: u moet in de situatie blijven tot uw angst afneemt. Als u wegrent zodra de angst komt, versterkt u het vermijdingspatroon. Blijf, adem, laat de angst zijn. U zult merken dat hij vanzelf afneemt.

5. Vier kleine successen

Elke stap is een overwinning. Vierde die. U bouwt zo langzaam uw zelfvertrouwen weer op.

Professionele hulp is essentieel

Dit proces is moeilijk om alleen te doen. Professionele hulp maakt een enorm verschil:

Exposure therapie

Een therapeut helpt u op een veilige, gecontroleerde manier de vermeden situaties te confronteren. Dit gebeurt stapsgewijs en altijd binnen uw tempo.

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

CGT helpt u de gedachten achter uw vermijding te identificeren en te veranderen. "Als ik daar kom, gebeurt er iets vreselijks" wordt "Ik voel angst, maar ik ben veilig."

EMDR

Door het trauma zelf te behandelen met EMDR, neemt vaak ook de neiging tot vermijden af.

Het juridische perspectief

Vermijdingsgedrag dat voortvloeit uit een ongeval waarvan een ander aansprakelijk is, geeft recht op vergoeding. Dit kan omvatten:

• Smartengeld voor de beperking in levenskwaliteit
• Behandelkosten voor therapie
• Inkomstenverlies als vermijding uw werk belemmert
• Reiskosten voor extra omreizen of alternatief vervoer
• Hulp in het huishouden als u taken niet meer aankunt
• Toekomstig verlies als de beperkingen blijvend zijn

Het documenteren van vermijdingsgedrag is belangrijk voor uw claim. Houd bij:

• Welke activiteiten u niet meer doet
• Welke situaties u vermijdt
• Hoe dit uw werk, relaties en dagelijks leven beïnvloedt
• Wat u vroeger wel deed en nu niet meer

Er is een weg terug

Het lijkt misschien onmogelijk, maar met de juiste hulp kunt u uw leven terugveroveren. Stap voor stap, in uw eigen tempo. Een cliënt schreef ons na zijn behandeling:

"Ik fiets weer. Niet elke dag, niet altijd makkelijk, maar ik fiets. Vandaag fietste ik langs de plek waar het gebeurde. Ik voelde angst, maar ik bleef doortrappen. En toen ik thuiskwam, huilden ik. Niet van verdriet, maar van trots. Ik heb mijn vrijheid terug."