Flashbacks en Herbelevingen na een Ongeval

Wat zijn flashbacks precies?

Een flashback is een onvrijwillige, levendige herinnering aan een traumatische gebeurtenis. Het verschilt van een gewone herinnering omdat het zich niet aanvoelt alsof u zich iets herinnert - het voelt alsof het opnieuw gebeurt. Nu. Op dit moment.

Tijdens een flashback:

• Verliest u (gedeeltelijk) het besef van uw huidige omgeving
• Beleeft u het trauma opnieuw alsof het nu plaatsvindt
• Ervaart u dezelfde angst, paniek en fysieke sensaties als tijdens het ongeval
• Kunt u tijdelijk niet onderscheiden tussen toen en nu

Een cliënt beschreef het zo: "Het is alsof iemand een videoband afspeelt in mijn hoofd, maar ik voel alles ook echt. Ik zie niet alleen de auto op me afkomen, ik voel mijn lichaam verstijven, ik ruik de remmen. Mijn brein weet dat het niet echt is, maar mijn lichaam reageert alsof het wel zo is."

Verschillende vormen van herbeleven

Niet alle herbelevingen zijn hetzelfde. Ze komen in verschillende intensiteiten en vormen:

1. Volledige flashbacks

Dit zijn de meest intense vorm. U bent volledig in het trauma, verliest contact met het hier en nu. Dit kan enkele seconden tot minuten duren. Anderen kunnen zien dat u "weg" bent - u reageert niet meer op uw omgeving.

2. Partiële flashbacks

U ervaart aspecten van het trauma - een beeld, een geluid, een sensatie - maar u blijft zich bewust van uw huidige omgeving. Het is alsof u met één been in het verleden staat en één in het heden.

3. Opdringende herinneringen (intrusions)

Plotselinge, ongewenste beelden of gedachten over het ongeval die uw bewustzijn binnendringen. Minder intens dan flashbacks, maar net zo oncontroleerbaar en verontrustend.

4. Emotionele flashbacks

U herbeleeft vooral de emoties van het trauma - intense angst, paniek, hulpeloosheid - zonder noodzakelijk visuele herinneringen. Dit kan heel verwarrend zijn omdat u niet direct weet waar die overweldigende emoties vandaan komen.

5. Lichamelijke flashbacks

Uw lichaam herbeleeft het trauma. U voelt pijn op plekken waar u gewond raakte, of u ervaart dezelfde fysieke sensaties als tijdens het ongeval - gespannen spieren, hartkloppingen, misselijkheid.

Wat triggert een flashback?

Flashbacks komen vaak plotseling en onverwacht. Maar ze hebben meestal een trigger - iets dat uw brein doet denken aan het trauma. Triggers kunnen zijn:

Zintuiglijke triggers

• Geluiden: Sirenes, claxons, piepende remmen, glasgerinkel
• Geuren: Rubber, benzine, antiseptische middelen
• Visueel: Een bepaald type auto, een kruising, ziekenhuisomgevingen
• Fysiek: Bepaalde bewegingen, aanrakingen, posities
• Smaken: Bloed, medicijnen

Situationele triggers

• Terug naar de plek van het ongeval
• Soortgelijke weersomstandigheden
• Dezelfde tijd van de dag
• Vergelijkbare verkeerssituaties
• Jaardagen van het ongeval

Emotionele triggers

• Stress en vermoeidheid
• Gevoel van hulpeloosheid in andere situaties
• Confronterende gesprekken
• Nieuws over soortgelijke ongevallen

Waarom heeft u flashbacks?

Uw brein is niet kapot. Flashbacks zijn eigenlijk een teken dat uw brein hard aan het werk is. Laat me uitleggen hoe dat werkt:

Normaal gesproken verwerkt uw brein ervaringen en slaat ze op als herinneringen. Maar tijdens een traumatische gebeurtenis raakt dit systeem overbelast. De herinnering wordt niet goed verwerkt en opgeslagen. In plaats daarvan blijft deze "vastzitten" in een ruwe, onverwerkte vorm.

Het is alsof u een foto hebt genomen maar deze nooit heeft ontwikkeld. Elke keer als iets u aan die foto herinnert, moet uw camera (brein) hem opnieuw proberen te ontwikkelen - en dat resulteert in een flashback.

Flashbacks zijn dus uw brein dat probeert die onverwerkte herinnering alsnog te verwerken en op te slaan. Het is een genezingsmechanisme, ook al voelt het niet zo.

De impact op uw dagelijks leven

Flashbacks zijn niet alleen eng op het moment zelf. Ze hebben verstrekkende gevolgen:

Constant op uw hoede

U leeft in voortdurende angst voor de volgende flashback. Deze hypervigilantie is uitputtend. U scant constant uw omgeving op mogelijke triggers. Dit kost enorm veel mentale energie.

Vermijdingsgedrag

U gaat situaties, plaatsen en activiteiten vermijden die een flashback zouden kunnen triggeren. Uw wereld wordt kleiner en kleiner. Misschien durft u niet meer autorijden, winkelen, of zelfs het huis uit te gaan.

Schaamte en isolatie

U schaamt zich misschien voor uw reacties. "Mensen denken dat ik gek ben." U trekt zich terug omdat u bang bent voor een flashback in het bijzijn van anderen.

Concentratieproblemen

Een deel van uw brein is altijd op de uitkijk naar triggers. Dit laat minder ruimte over voor concentratie, geheugen en andere cognitieve functies. Werk wordt moeilijker, gesprekken moeilijker te volgen.

Relatieproblemen

Uw partner of gezin begrijpt misschien niet wat er gebeurt tijdens een flashback. "Je bent er niet meer" of "Je luistert niet naar me" horen ze zeggen. Maar u kunt het niet controleren.

Wat kunt u doen tijdens een flashback?

Het is belangrijk te weten dat flashbacks tijdelijk zijn. Ze voelen verschrikkelijk, maar ze gaan voorbij. Deze technieken kunnen helpen:

Grounding technieken

Deze helpen u terug te komen in het hier en nu:

• 5-4-3-2-1 methode: Benoem 5 dingen die u ziet, 4 die u voelt, 3 die u hoort, 2 die u ruikt, 1 die u proeft
• Fysiek contact: Voel uw voeten op de grond, druk uw handen tegen een muur of tafel
• Temperatuur: Was uw gezicht met koud water, of houd een ijsblokje vast
• Beweging: Sta op, loop, spring, strek uw lichaam

Verbale oriëntatie

Zeg hardop tegen uzelf:

• "Ik ben [uw naam]"
• "Het is [datum en tijd]"
• "Ik ben thuis/op werk/in de winkel"
• "Het ongeval is voorbij. Ik ben nu veilig"
• "Dit is een flashback. Het gebeurt niet echt"

Ademhaling

Langzame, bewuste ademhaling activeert uw parasympathische zenuwstelsel (het "kalmeer-systeem"):

• Adem in door uw neus (4 tellen)
• Houd vast (4 tellen)
• Adem uit door uw mond (6 tellen)
• Herhaal tot u rustiger wordt

Zintuigen inzetten

• Luister naar muziek (via koptelefoon kan dit helpen u te 'isoleren' van triggers)
• Kijk naar foto's van geliefden of huisdieren
• Ruik aan iets aangenaams - parfum, koffie, etherische olie
• Eet of drink iets met een sterke smaak (munt, zuur)

Professionele behandeling

Flashbacks zijn behandelbaar. Sterker nog, er zijn zeer effectieve therapieën:

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing)

Dit is de gouden standaard voor PTSS en flashbacks. Tijdens EMDR helpt de therapeut uw brein de traumatische herinnering alsnog goed te verwerken. Veel cliënten ervaren al na enkele sessies significante verbetering.

Traumagerichte CGT

Cognitieve gedragstherapie specifiek voor trauma helpt u de herinneringen te confronteren op een gecontroleerde, veilige manier, en negatieve gedachten te herstructureren.

Exposure therapie

Geleidelijke, veilige blootstelling aan triggers onder begeleiding van een therapeut kan de intensiteit van flashbacks verminderen.

Medicatie

Soms kan medicatie helpen om de intensiteit van flashbacks te verminderen terwijl u aan therapie werkt. Bespreek dit met uw arts.

Het wordt beter

Dit is misschien moeilijk te geloven als u midden in de flashbacks zit, maar het wordt echt beter. Met de juiste behandeling nemen flashbacks af in frequentie en intensiteit.

Een cliënt vertelde na zijn behandeling: "Ik heb nog wel eens een flashback, maar ze zijn korter en minder intens. En het belangrijkste: ik weet nu hoe ik ermee om moet gaan. Ik heb controle teruggekregen."

Uw recht op vergoeding

Flashbacks en herbelevingen na een ongeval vallen onder psychische letselschade. Als een ander verantwoordelijk is voor het ongeval, heeft u recht op:

• Vergoeding van therapiekosten (EMDR, CGT, etc.)
• Smartengeld voor het psychisch leed
• Inkomstenverlies als u niet kunt werken
• Reiskosten naar therapeut
• Eventuele medicatiekosten
• Huishoudelijke hulp indien nodig

Het kan moeilijk voelen om een claim in te dienen voor iets "onzichtbaars" als flashbacks. Maar uw leed is reëel en meetbaar. Therapeuten kunnen de ernst en impact documenteren.