Sandra overwon PTSS

Die Avond

Het was een donderdagavond in september. Ik reed terug van een verjaardagsfeestje, blij en ontspannen. De weg was rustig, het weer prima. Ik zong mee met de radio. Niets wees erop dat mijn leven in enkele seconden zou veranderen.

Op de provinciale weg zag ik koplampen. Te fel, te dichtbij, aan de verkeerde kant van de weg. Een auto, in volle vaart, in mijn rijbaan. De bestuurder was in slaap gevallen. Ik had geen tijd om te reageren.

De klap. Het lawaai. Glas overal. Metaal dat kreunde en scheurde. Mijn airbag explodeerde in mijn gezicht. Ik schreeuwde maar hoorde mezelf niet. Alles gebeurde tegelijk en in slow motion. Dan stilte.

Ik weet nog dat ik dacht: ben ik dood? Maar ik voelde pijn, dus ik leefde nog. Mijn been zat vast. Mijn arm bloedde. En overal om me heen het gekraak van mijn verwrongen auto. Ik dacht dat ik zou sterven terwijl ik wachtte op hulp.

De Nasleep

Ik overleefde. Gebroken been, gebroken arm, gekneusd borstbeen, snijwonden. Het had veel erger kunnen zijn. De andere bestuurder werd ook gewond maar overleefde het. Drie weken lag ik in het ziekenhuis. Mijn lichaam herstelde redelijk goed.

Maar mijn hoofd niet. In het ziekenhuis begon het al. Flashbacks van de klap. Geluid van metaal dat me wakker schrok. Elke keer als een bed voorbij werd gereden, dacht ik dat er weer een ongeluk gebeurde. Mijn hart ging tekeer, ik kon niet ademhalen.

"Dat is normaal na zo'n traumatische ervaring," zei de verpleegkundige. "Het gaat wel over." Maar het ging niet over. Het werd erger.

Thuis

Toen ik thuis kwam, kon ik niet slapen. Elke keer dat ik mijn ogen sloot, zag ik de koplampen. Hoorde ik de klap. Voelde ik de paniek. Ik werd elke nacht badend in het zweet wakker, schrieuwend.

Mijn vriend Kevin probeerde me te helpen, maar hij begreep het niet. "Het is voorbij," zei hij. "Je bent veilig." Maar ik voelde me niet veilig. Nergens. De wereld was een gevaarlijke plek geworden waar op elk moment iets verschrikkelijks kon gebeuren.

Auto rijden was onmogelijk. Zelfs als passagier kreeg ik paniekaanvallen. Mijn hart bonkte, ik kon niet ademhalen, ik moest eruit. Kevin moest vaak stoppen zodat ik aan de kant van de weg kon kalmeren. Maar echt kalmeren deed ik nooit.

Ik ging niet meer naar buiten. Niet omdat mijn fysieke verwondingen me tegenhielden - die waren aan het genezen. Maar omdat ik bang was. Voor auto's, voor geluid, voor alles. Mijn wereld werd heel klein.

De Diagnose PTSS

Mijn huisarts stuurde me door naar een psycholoog. Na twee gesprekken had ze de diagnose: Post Traumatische Stress Stoornis. "Dit is geen zwakte," legde ze uit. "Uw hersenen hebben een trauma ervaren en proberen u te beschermen. Maar het schiet door."

PTSS. Ik kende het van veteranen, van slachtoffers van geweld. Niet van gewone mensen zoals ik die een ongeval hadden gehad. Maar de psycholoog verzekerde me dat PTSS kan ontstaan na elke traumatische gebeurtenis waarin je bang was om te sterven.

We begonnen met EMDR-therapie. Eye Movement Desensitization and Reprocessing - waarbij je het trauma opnieuw beleeft terwijl de therapeut je helpt het anders te verwerken. Het klinkt simpel, maar het was het moeilijkste dat ik ooit heb gedaan.

De Therapie

Elke sessie was uitputtend. Ik moest terug naar die avond, naar die seconden voor de klap. Ik moest het opnieuw voelen, opnieuw zien. Maar met de begeleiding van de therapeut leerde ik dat het geheugen was, niet de realiteit. Dat ik nu veilig was.

Het ging niet lineair. Sommige weken maakte ik vooruitgang. Andere weken gleed ik terug. Er waren momenten dat ik wilde stoppen, dat het te veel was. Maar mijn therapeut bleef me aanmoedigen. "U doet het zo goed," zei ze. Ik geloofde haar niet altijd.

Naast EMDR kreeg ik ook cognitieve gedragstherapie om met mijn angsten om te gaan. Exposure-therapie waarbij ik langzaam weer leerde auto's te zien, auto's te horen, uiteindelijk als passagier mee te rijden. Alles in kleine stapjes.

De Juridische Kant

Ondertussen liep er een juridische procedure. De verzekeraar van de andere bestuurder erkende aansprakelijkheid - hij was in slaap gevallen, dat was bewezen. Maar ze wilden alleen mijn fysieke schade vergoeden.

"PTSS is moeilijk te bewijzen," schreef de schadebehandelaar. "We zien niet in dat dit gerelateerd is aan het ongeval." Ik was verbijsterd. Natuurlijk was mijn PTSS gerelateerd aan het ongeval. Daarvoor had ik het niet!

Mijn advocaat was gelukkig gespecialiseerd in psychische letselschade. Hij schakelde een psychiater in die een uitgebreid rapport schreef over mijn PTSS, de oorzaak, de behandeling, de prognose. Dat rapport was duidelijk: mijn PTSS was direct veroorzaakt door het ongeval en zou langdurige behandeling vereisen.

Met dat bewijs moest de verzekeraar wel. We schikten voor € 68.000, genoeg om mijn therapie te betalen, mijn inkomensverlies te compenseren, en smartengeld voor het psychische leed.

Herstel

Twee jaar na het ongeval kan ik weer autorijden. Niet zorgeloos zoals vroeger - ik ben hyperalert, controleer drie keer voor ik invoeg, schrik van elk lichtflits. Maar ik rijd. Dat is enorme vooruitgang.

De nachtmerries zijn minder geworden. Van elke nacht naar een paar keer per maand. Ik kan slapen zonder wakker te schrikken van elk geluid. Ik kan naar buiten zonder constant te scannen op gevaar.

Ben ik de oude Sandra? Nee. Die Sandra bestaat niet meer. De oude Sandra was zorgeloos, vertrouwde erop dat de wereld veilig was. Die illusie is weg. Maar de nieuwe Sandra is sterker, bewuster, dankbaarder voor elke gewone dag.

Kevin en ik zijn nog samen. Het heeft ons bijna gebroken - PTSS is zwaar voor een relatie. Maar hij heeft leren begrijpen, ik heb leren communiceren. We zijn er samen doorheen gekomen.

Wat Ik Wil Delen

PTSS is een echt letsel. Het is niet "in je hoofd" in de zin van "je verzint het". Het is een fysieke reactie van je hersenen op trauma. Je verdient net zoveel behandeling en compensatie als iemand met een gebroken been.

Als je PTSS hebt na een ongeval: schaam je niet. Zoek hulp. Hoe eerder je behandeling krijgt, hoe beter de kansen op herstel. Wacht niet zoals ik deed in het begin, hopend dat het vanzelf over zou gaan.

Zoek een therapeut die gespecialiseerd is in trauma. Niet elke psycholoog is even effectief bij PTSS. EMDR en exposure-therapie hebben wetenschappelijk bewezen effectiviteit. Eis deze behandeling.

En juridisch: laat je niet afschepen. Verzekeraars proberen psychische schade te minimaliseren omdat het moeilijker te objectiveren is. Maar met de juiste medische expertise is het wel degelijk te bewijzen. Huur een advocaat die dit begrijpt.

Herstel is mogelijk. Ik ben het levende bewijs. Het is geen rechte lijn, het kost tijd, maar je kunt weer leven. Anders misschien, maar wel goed.