De Breuk Die Zelfstandigheid Bedreigt
Een heupfractuur bij een oudere is meer dan een gebroken bot. Het is een keerpunt in het leven - vaak het begin van een onomkeerbare achteruitgang. Ziekenhuisopname, operatie, revalidatie. En voor velen betekent het verlies van zelfstandigheid: niet meer thuis kunnen wonen, afhankelijk worden van zorg, verhuizing naar een zorginstelling.
Soorten Heupfracturen
| Type | Locatie | Behandeling | Prognose |
|---|
| Collumfractuur (femurhals) | Nek van dijbeen | Heupprothese of schroeven | Risico kopnecrose |
| Pertrochantere fractuur | Door trochanter | Pen of plaat | Beter bloedvoorziening |
| Subtrochantere fractuur | Onder trochanter | Pen | Langzamer herstel |
| Bekkenfractuur | Bekkenring | Conservatief of operatief | Variabel |
Oorzaken bij Ouderen
- Val in/rond huis: Trap, drempel, gladde vloer (meest voorkomend)
- Val op straat: Stoeprand, gladheid, obstakels
- Aanrijding als voetganger: Vaak op oversteekplaats
- Aanrijding als fietser: Val na botsing
- Geweld: Mishandeling, beroving met duwen
Risicofactoren
| Factor | Verhoogd risico |
|---|
| Osteoporose | Bot breekt bij minimaal trauma |
| Leeftijd 75+ | Grootste risicogroep |
| Vrouwelijk geslacht | 2-3x hoger risico dan mannen |
| Eerdere val | Indicator voor valrisico |
| Medicatie (slaap/kalmerend) | Verminderde alertheid |
| Slechte voeding | Zwakkere botten en spieren |
Behandeling
| Type operatie | Indicatie | Herstel |
|---|
| Kop-halsprothese (hemiprothese) | Collumfractuur bij ouderen | Direct belasten, minder invasief |
| Totale heupprothese | Actieve ouderen, bestaande artrose | Direct belasten, beste functie |
| Osteosynthese (schroeven/DHS) | Jongere patiënten, onverplaatste breuk | Eigen heup behouden |
| Gamma-nail/PFN | Pertrochantere fracturen | Vroeg belasten mogelijk |
Timing cruciaal: Operatie moet binnen 24-48 uur plaatsvinden om complicaties te voorkomen.
Herstelproces
| Fase | Duur | Activiteiten |
|---|
| Ziekenhuisopname | 5-10 dagen | Operatie, mobilisatie starten |
| Geriatrische revalidatie | 4-8 weken | Intensieve fysiotherapie, ADL training |
| Thuisrevalidatie | 3-6 maanden | Opbouwen zelfstandigheid |
| Maximaal herstel | 6-12 maanden | Vaak nog beperkingen |
Complicaties en Risico's
- 1-jaars mortaliteit: 20-30% van ouderen overlijdt binnen een jaar
- Delier: Verwardheid na operatie (30-50%)
- Pneumonie: Door bedrust en verminderde mobiliteit
- Trombose/longembolie: Door immobiliteit
- Decubitus: Doorligwonden
- Infectie: Wond- of protheseinfectie
- Kopnecrose: Afsterven heupkop (bij collumfractuur)
- Luxatie prothese: Ontwrichting nieuwe heup
Impact op Zelfstandigheid
| Voor heupfractuur | Na 1 jaar |
|---|
| Zelfstandig wonend thuis | 40-60% keert terug naar huis |
| Zelfstandig lopen | 40% loopt weer zelfstandig |
| Zelfstandig ADL | Meesten hebben hulp nodig |
| Woont in verpleeghuis | 25% verhuist naar instelling |
Emotionele en Psychologische Impact
Voor ouderen is het verlies van zelfstandigheid emotioneel verwoestend. Het eigen huis verlaten, afhankelijk worden van anderen, waardigheid verliezen - het tast de levenskwaliteit fundamenteel aan.
- Depressie: 20-30% na heupfractuur
- Angst: Valangst, angst om te lopen
- Sociaal isolement: Minder kunnen, minder contacten
- Verlies autonomie: Anderen beslissen
Smartengeld bij Heupfractuur Ouderen
| Situatie | Indicatie smartengeld |
|---|
| Goed herstel, terug naar huis | €10.000 - €25.000 |
| Blijvende beperkingen, thuis met hulp | €25.000 - €50.000 |
| Verhuizing naar zorginstelling nodig | €40.000 - €75.000 |
| Ernstige complicaties doorgemaakt | €50.000 - €100.000 |
| Blijvende rolstoelafhankelijkheid | €75.000 - €125.000 |
Schadevergoeding: Waar Heeft U Recht Op?
- Medische kosten: Ziekenhuis, operatie, revalidatie
- Thuiszorg: PGB of zorg in natura, vaak levenslang
- Woningaanpassingen: Traplift, douchebeugels, drempels
- Hulpmiddelen: Rollator, rolstoel, toilet verhoger
- Verhuiskosten: Indien noodzakelijk naar gelijkvloers/instelling
- Kosten mantelzorg: Inzet familie/bekenden
- Smartengeld: Voor verlies levenskwaliteit en zelfstandigheid